ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΩΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

 

Με αφορμή την πρόσφατη δήλωση υποψήφιου βουλευτή σε σχέση με τα «περιττά έξοδα σε ασθενείς τελικού σταδίου» χρησιμοποιώντας μάλιστα το Αμερικανικό μοντέλο.

Θα ξεκινήσω λοιπόν και εγώ με το τεχνοκρατικό μοντέλο της Αμερικής που βασίζεται στις τεχνοκρατικές αντιλήψεις του Milton Freeman (που πρέσβευε στην μεγιστοποίηση του κέρδους μέσα… στα όρια του νόμου), απόψεις όμως που είναι καθαρά τεχνοκρατικές που το μεγάλο τους λάθος είναι ότι αγνόησαν τον παράγοντα κοινωνία και άνθρωπος και σταδιακά δημιούργησαν ένα μεγάλο χάσμα μεταξύ των πολιτικών και της κοινωνίας την οποία συστηματικά αγνόησαν.

Οι τεχνοκράτες δεν μπορεί από μόνοι τους να είναι πολιτικοί αφού δεν μπορούν να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν την απαραίτητη συνιστώσα της κοινωνίας, με την ίδια λογική και οι ιατροί δεν μπορεί να είναι τεχνοκράτες διότι απομακρύνονται από τον άνθρωπο και τις ανάγκες του.

Ας δούμε λοιπόν την πραγματική διάσταση των πραγμάτων. Οι δαπάνες για την ανακούφιση των ασθενών τελικού σταδίου είναι που ζημιώνουν το σύστημα υγείας ή η προκλητή ζήτηση που επιβάλλει ο ιδιωτικός τομέας με στόχο το κέρδος στα πλαίσια της ένταξής του στους κανόνες της αγοράς; Το λογικό είναι το δεύτερο αλλά ο τεχνοκράτης δεν μπορεί να δεί το αυτονόητο.

Ας πάμε όμως και στην ουσία του ζητήματος αφού το κίνησε ο ίδιος, ο υποψήφιος βουλευτής και μάλιστα χωρίς να του ζητηθεί.

Το ζήτημα της εκπαίδευσης όσο και της ποιότητάς στην υγεία συγχέεται πολλές φορές με μια τεχνοκρατική αντίληψη επικεντρωμένη στα νούμερα και τις επιδόσεις.

Οι αποφάσεις σχετικά με την ματαιότητα ή μη της συνέχισης της θεραπείας ενός ασθενούς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες κοινωνικούς, θρησκευτικούς, ιδεολογικούς και βέβαια οικονομικούς όπως σε αυτήν την περίπτωση, πάντως δεν είναι αντικειμενικοί οι παράγοντες αυτοί ή τουλάχιστον όχι πάντα. Μπαίνει σαφώς το ερώτημα ποιος θα αξιολογήσει και με ποια κριτήρια την διακοπή μιας θεραπείας και αυτό θα είναι πάντα αντικειμενικό; Έπειτα ο ιατρός δεν δικαιούται να επιβάλλει μόνο θεραπευτικές απόψεις περί διακοπής ή όχι της θεραπείας, δεν δύναται να αξιολογεί ούτε να βάζει ένα όριο δαπάνης πάνω από το οποίο να μην συνεχίζει την θεραπεία του ασθενούς. Ο ιατρός οφείλει να εξασφαλίσει την ποιότητα ζωής αλλά και να διασφαλίσει έναν αξιοπρεπή θάνατο και να παρέχει φροντίδα μέχρι το τέλος του κύκλου ζωής του ασθενούς.

Ο ιατρός πρέπει να έχει αρκετή ευαισθησία για να αντιληφθεί έστω και μικρό μέρος της ψυχολογίας και των αναγκών του ασθενούς που πορεύεται στον θάνατο. Είναι χρήσιμο ο ιατρός να είναι μυημένος και να κατανοεί την θνητότητα και να πάψει να λειτουργεί ψυχρά ως τεχνοκράτης. Απαιτείται σεβασμός στον ασθενή ώστε τις τελευταίες ώρες της ζωής του να πεθάνει ανώδυνα και ειρηνικά, χρειάζεται να κατανοήσει την αφόρητη αγωνία, τον πόνο για τον ασθενή και τους οικείους του. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές δεν είναι εύκολο να αποφασίσει κάποιος εάν η θεραπεία έχει νόημα ή όχι. Όλοι έχουν δικαίωμα σε έναν αξιοπρεπή θάνατο και ο ιατρός οφείλει να προσφέρει τις υπηρεσίες του μέχρι και την τελευταία στιγμή όπως είναι και το καθήκον του. Άλλωστε η παρηγορητική θεραπεία είναι ιατρική πράξη και δεν πρέπει να την αγνοούμε αλλά  πρέπει να είναι αναπόσπαστο τμήμα της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας περίθαλψης. Τα κέντρα ανακουφιστικής και παρηγορητικής αγωγής πρέπει να μπούν κανονικά στην περίθαλψη ας μην ξεχνάμε επίσης τους ηλικιωμένους και τους μοναχικούς ανθρώπους που έχουν περισσότερο ανάγκη μιας τέτοιας αγωγής. Δεν είναι δυνατόν η οικονομοκεντρική και τεχνοκρατική θεώρηση των πραγμάτων να διαφεντεύει την ηθική. Και προ πάντων να σταματήσει η υγεία να αποτελεί προϊόν της αγοράς διότι δεν είναι προϊόν και δεν υπάρχει επιλεξιμότητα.

ΜΕΤΑ COVID-19 ΣΥΝΔΡΟΜΟ

 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ήδη μελετήσει το COVID-19 και την συμπτωματολογία που τον συνοδεύει μετά την νόσηση. Η νόσος προσβάλλει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα και την καρδιά αλλά είναι δυνατόν να παρουσιάσει εκδηλώσεις και από άλλα όργανα.

Με βάσει τις όψιμες και μακροχρόνιες επιπλοκές ταξινόμησε  τον COVID-19 στις εξής κατηγορίες :

1.       ΟΞΕΙΑ COVID-19 ( Acute Covid-19) με τα συμπτώματα να διαρκούν μέχρι και 4 εβδομάδες.

2.       ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ COVID-19( On going symptomatic Covid-19 ) με κάποια από τα συμπτώματα να διαρκούν από 4 – 12 εβδομαδες.

3.       Το μετά COVID-19 σύνδρομο ( Post-Covid-19 syndrome ), με κάποια από τα συμπτώματα να συνεχίζονται περισσότερο από τις 12 εβδομάδες.

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. λόγω των σοβαρών επιπλοκών του COVID-19, ειδικότερα στους ασθενείς που έχουν νοσήσει σοβαρά η έχουν νοσηλευτεί σε κλινική COVID-19 η σε Μ.Ε.Θ. ή παρουσιάζουν κάποια επιμένοντα συμπτώματα περισσότερο από 3 μήνες θα πρέπει να ελέγχονται αναπνευστικά και καρδιολογικά.

Μάλιστα τελευταία περιγράφεται και το σύνδρομο MIS-C που εντοπίστηκε κυρίως σε παιδιά και περιγράφεται ως πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο.

ΤΑ ΣΥΝΗΘΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Βήχας/δύσπνοια,  μειωμένη ικανότητα για άσκηση και  υποξαιμία Διάμεση Πνευμονοπάθεια με μειωμένη διαχυτική ικανότητα και περιορισμό, αλλοιώσεις θαμβής υάλου και ινωτικές βλάβες στην απεικόνιση,  πνευμονική εμβολή Σχετιζόμενες με το ανώτερο αναπνευστικό και ΩΡΛ: Ανοσμία-Αγευσία.

ΚΑΡΔΙΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Αίσθημα παλμών, δύσπνοια και θωρακικό άλγος Μυοκαρδίτιδα, μυοκαρδιακή ίνωση, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, περικαρδίτιδα, ορθοστατική υπόταση

ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Η τριχόπτωση είναι το κύριο σύμπτωμα και εμφανίζεται σε περίπου 20% των ασθενών Εξάνθημα (πχ κνίδωση)

ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Αντιδραστική αρθρίτιδα, ινομυαλγία, νοσήματα συνδετικού ιστού

ΟΡΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Εμφάνιση ή επιδείνωση σακχαρώδη διαβήτη, υποθυρεοειδισμός, υποξεία θυρεοειδίτιδα, διαταραχές εμμήνου ρύσης

ΝΕΥΡΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Καταβολή, μυαλγίες, κεφαλαλγία, αδυναμία, διαταραχές αυτόνομου, γνωσιακές διαταραχές, διαταραχές μνήμης , οσφρητικές / γευστικές διαταραχές Ανησυχία, κατάθλιψη, διαταραχές ύπνου , μετατραυματικό στρες (PTSD)

ΑΓΓΕΙΑΚΟ

Θρομβοεμβολικά επεισόδια (πνευμονική εμβολή, αρτηριακή θρόμβωση, εν τω Βάθει φλεβοθρόμβωση )

ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ

Χρόνια νεφροπάθεια με μειωμένο EGFR έχει αναφερθεί 6 μήνες μετά, Ακράτεια, σεξουαλική δυσλειτουργία

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ

Έχει παρατηρηθεί παρατεταμένη απέκκριση του ιού στα κόπρανα ακόμα και σε ασθενείς με αρνητικό ρινοφαρυγγικό επίχρισμα. Η νόσος μπορεί δυνητικά να μεταβάλει το μικροβίωμα του εντέρου και να οδηγήσει σε εμφάνιση ευκαιριακών λοιμώξεων.

ΔΙΑΦΟΡΑ

Παρατεταμένη δεκατική πυρετική κίνηση, απώλεια βάρους, έλλειψη βιταμίνης D, αλλεργίες και σύνδρομο ενεργοποίησης μαστοκυττάρων, χρόνια άλγη, επιδείνωση συνοσηροτήτων.

                                   

 

Ειδικότερα σοβαρότερα για το αναπνευστικό σύστημα είναι συμπτώματα όπως ο βήχας, η δύσπνοια, διαταραχές ύπνου, καταβολή, αδυναμία. Ενώ σοβαρή επιπλοκή του τύπου της πνευμονικής ίνωσης είναι το σοβαρότερο όλων των συμπτωμάτων. Για τον λόγο αυτό είναι η παρακολούθηση των αναπνευστικών παραμέτρων. Αλλά επίσης είναι απαραίτητος και ο έλεγχος της καρδιάς και ορισμένων βιοχημικών εξετάσεων.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΙΑ ΚΡΥΜΕΝΗ ΝΟΣΟΣ

 

Σύμφωνα με την Ιατρική Johns Hopkins, το 10 έως 20 τοις εκατό των παιδιών που ροχαλίζουν μπορεί να έχουν άπνοια ύπνου. Συνολικά, εκτιμάται ότι το 3 τοις εκατό του συνόλου των παιδιών έχουν άπνοια ύπνου.

Πολλά παιδιά, για παράδειγμα, με υπνική άπνοια χωρίς θεραπεία έχουν προβλήματα συμπεριφοράς, προσαρμογής και μάθησης που είναι παρόμοια με τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και ενδεχομένως να πιστεύεται ότι ανήκουν στους μαθητές με υπερκινητικά προβλήματα ή και σε διαταραχές συμπεριφορών, λανθασμένα.

Είναι λοιπόν χρήσιμο προτού τα παιδιά χαρακτηριστούν ως ΔΕΠΥ (Διαταραχές Ελλειματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας) να λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας πρώτα τις διαταραχές Άπνοιας - ΄Υπνου προτού καταλήξουμε στην οριστική απόφαση

 

1. -          δυσκολία στη μάθηση.
2. -           Απόσπαση προσοχής ή μειωμένη προσοχή.
3. -           κακές επιδόσεις στο σχολείο.
4. -          Υπερκινητικότητα.

 

Αναζητήστε αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια υπνικής άπνοιας στο παιδί σας ενώ κοιμάται :

• -           Ροχαλητό
• -           στοματική αναπνοή (ενώ κοιμάσαι και όταν είσαι ξύπνιος).
• -           αναπνευστικές παύσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• -           Ενούρηση.
• -           υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
• -           παύσεις στην αναπνοή
• -           Ανησυχία.
• -          βήχας ή πνιγμός.
• -           άφθονη εφίδρωση

 

Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε τα ακόλουθα σημάδια ενώ είναι ξύπνια:

•  ευερεθιστότητα, εκνευρισμό και απογοήτευση

• αποκοιμάται σε ακατάλληλες ώρες

• Προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τις αμυγδαλές ή τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις

•  παρουσιάζουν καθυστέρηση σε σχέση με την ηλικία τους (ύψος και βάρος)

 

Εάν το παιδί σας δείχνει σημάδια που υποδεικνύουν άπνοια ύπνου, συζητήστε τις ανησυχίες σας με τον παιδίατρό σας. Μετά τη διάγνωση, ο παιδίατρός σας θα πρέπει να έχει μια σειρά από προτάσεις σχετικά με τη θεραπεία. Συχνά θα σας παραπέμψουν σε έναν ωτορινολαρυγγολόγο (ειδικό αυτί, μύτη και λαιμό) για να δείτε εάν η αφαίρεση των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα.

Εάν έχετε δει σημάδια υπνικής άπνοιας στο μικρό παιδί σας, ελέγξτε τις παρατηρήσεις σας με τον παιδίατρό σας. Η διάγνωσή τους θα περιλαμβάνει τον αντίκτυπο του βάρους του παιδιού σας και πιθανών αλλεργιών στον ύπνο του. Αφού εξετάσει τον ανώτερο αεραγωγό του μικρού σας, ο παιδίατρος μπορεί να σας παραπέμψει σε πνευμονολόγο (ειδικό πνευμόνων) ή ωτορινολαρυγγολόγο. Η αφαίρεση των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων του παιδιού σας θα μπορούσε να είναι η σύσταση.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ ΥΠΝΟΥ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

 

Εάν υπάρχουν κάποια από τα πιο κάτω συμπτώματα 13 σημεία μπορεί να σηματοδοτούν ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να έχετε υπνική άπνοια.

1. -          Ροχαλίζετε δυνατά.
2. -           Ο σύντροφός σας στο κρεβάτι λέει ότι ροχαλίζετε και μερικές φορές σταματάτε να αναπνέετε όταν κοιμάστε.
3. -           Μερικές φορές ξυπνάτε απότομα με δύσπνοια.
4. -           Μερικές φορές ξυπνάτε πνιγόμενοι ή λαχανιασμένοι.
5. -           Ξυπνάτε συχνά για να χρησιμοποιήσετε το μπάνιο.
6. -           Ξυπνάτε με ξηροστομία ή πονόλαιμο.
7. -           Ξυπνάτε συχνά με πονοκέφαλο.
8. -           Έχετε αϋπνία (δυσκολία να κοιμηθείτε).
9. -           Έχετε υπερυπνία (υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας).
10. -           Έχετε προβλήματα προσοχής, συγκέντρωσης ή μνήμης ενώ είστε ξύπνιοι.
11. -           Είστε ευερέθιστοι και αντιμετωπίζετε εναλλαγές της διάθεσης.
12. -           Έχετε παράγοντες κινδύνου για άπνοια ύπνου, όπως το να είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, να πίνετε αλκοόλ ή να καπνίζετε.
13. -           Έχετε μειωμένο ενδιαφέρον για το σεξ ή αντιμετωπίζετε σεξουαλική δυσλειτουργία.

 

Εάν έχετε τα προειδοποιητικά σημάδια της υπνικής άπνοιας, συζητήστε τα συμπτώματά σας με τον πνευμονολόγο σας. Μπορεί να προτείνει κάποιες συμβουλές προσαρμοσμένες στη συγκεκριμένη κατάστασή σας ή μπορεί να σας συστήσουν την ειδική εξέταση μελέτης ύπνου. Η τελική διάγνωση γίνεται με την μελέτη ύπνου, ή πολυυπνογραφία, για να βοηθήσουν στη διάγνωση της άπνοιας ύπνου. Αυτό το τεστ παρακολουθεί πολλά πράγματα όπως τα εγκεφαλικά κύματα, την κίνηση των ματιών, την αναπνοή και τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Μετρώνται επίσης το ροχαλητό και οι ήχοι αναπνοής, καθώς και η διακοπή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου.

ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μετά τις εκτεταμένες πυρκαγιές των τελευταίων ημερών υπάρχουν σημαντικές επιπτώσεις στην σύνθεση και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Σύμφωνα με τις μετρήσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει τετραπλασιαστεί το διοξείδιο του άνθρακος και έχουν δεκαπλασιαστεί τα pm σωματίδια. Σε μια τέτοια εκτεταμένη πυρκαγιά εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα μεγάλη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου, σωματιδίων και λόγω των υψηλών θερμοκρασιών προστίθενται και φωτοχημικοί ρύποι. Επειδή όμως δεν καίγονται μόνο δάση αλλά και κατοικίες, μηχανήματα και άλλα υλικά μια μεγάλη ποσότητα τοξικών και καρκινογόνων ουσιών συμμετέχουν στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι τοξικές ενώσεις επενδύουν την επιφάνεια των σωματιδίων και δημιουργούν ένα τοξικό μίγμα όταν εισπνέονται.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΡΥΠΩΝ

Οι ρυπαντές που αναφέρθηκαν μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις ανάλογα με την πορεία των μετεωρολογικών δεδομένων επηρεάζοντας έτσι την υγεία και ανθρώπων που βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις. Βέβαια τα φαινόμενα των βροχοπτώσεων που συνήθως ακολουθούν έχουν ως αποτέλεσμα την κατακρήμνιση των ρυπαντών στο έδαφος μολύνοντας και τα επιφανειακά ύδατα. Τα σωματίδια που πέφτουν στο έδαφος μετά την επάνοδο της θερμοκρασίας στα υψηλά επίπεδα αφυδατώνονται και επανέρχονται στην ατμόσφαιρα και αποτελούν μια απειλή για την υγεία.

Τα σωματίδια pm2,5, pm1,0 εισπνέονται από το αναπνευστικό σύστημα και φθάνουν σε βαθύτερα στρώματα του πνεύμονα δημιουργώντας βλαπτικές επιδράσεις στο αναπνευστικό με την δημιουργία φλεγμονής η οποία στην συνέχεια μπορεί να επεκταθεί σε όλα τα σημεία του οργανισμού προκαλώντας βλάβες σε διάφορα όργανα και κυρίως στην καρδιά. Από την άλλη πλευρά οι πτητικές οργανικές ενώσεις που εισέρχονται στο αναπνευστικό σύστημα δεν προκαλούν συμπτώματα αλλά διαλύονται στους μεταβολίτες τους στον βλενογόνο του αναπνευστικού λόγω της τοπικής υγρασίας και απορροφώνται με την μορφή των μεταβολιτών τους προκαλώντας βλάβες σε διάφορα όργανα όπως οι νεφροί, το ήπαρ κ.λ.π.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Παρότι το σύνολο του πληθυσμού θα υποστεί τις τοξικές συνέπειες των ρύπων εντούτοις υπάρχουν κάποιες πληθυσμιακές ομάδες που θα υποστούν τις άμεσες συνέπειες των ρύπων όπως εκείνοι που πάσχουν από Χ.Α.Π. , από βρογχικό άσθμα και άλλες παθήσεις του αναπνευστικού και οι πάσχοντες από καρδιοπάθεια.

Είναι απαραίτητο σε αυτές τις περιπτώσεις να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα που είναι :

1.       Παραμονή σε κλειστούς κλιματιζόμενους χώρους.

2.       Να αποφεύγονται οι άσκοπες μετακινήσεις.

3.       Να αποφεύγεται η παραμονή στο ύπαιθρο.

4.       Οι ασθενείς να λαμβάνουν τα φάρμακά τους.

5.       Η μάσκα ατομικής προστασίας βοηθάει σημαντικά.

ΑΝΟΣΙΑ – ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ – ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗ

 

Το ανοσοποιητικό έχει την ικανότητα να διαχωρίζει ξένους οργανισμούς που εισέρχονται στο σώμα ( ιούς, βακτήρια, παράσιτα κ.λ.π.). Η αντίδραση αυτή του οργανισμού δεν περιορίζεται μόνο σε ότι θεωρεί ξένο αλλά μπορεί να ξεχωρίζει και αυτά που είναι επικίνδυνα.

Το ανοσοποιητικό χρησιμοποιεί ένα σύνθετο σύνολο αισθητήρων για να αντιληφθεί το ξένο ή όχι αλλά και τι είδους απειλή μπορεί να δημιουργήσει ένα μικρόβιο ή ιός. Μπορεί για παράδειγμα να αντιληφθεί την διαφορά ενός ιού, όπως ο COVID-19 και να ενεργοποιήσει εξειδικευμένους βραχίονες του ανοσοποιητικού για να αντιμετωπίσει την απειλή που προέρχεται από τον συγκεκριμένο ιό.

Μπορεί επίσης να παρακολουθεί το επίπεδο βλάβης των ιστών που προκαλείται από τον εισβολέα και να ενισχύσει την ανοσολογική απάντηση.

Η αναγνώριση του τύπου της απειλής που δημιουργεί ο συγκεκριμένος εισβολέας και το επίπεδο έντασης αυτής της απειλής επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να επιλέξει το σωστό σύνολο απαντήσεων, να τα χρησιμοποιήσει με ακρίβεια και να αποφύγει τον πραγματικό κίνδυνο.

ΕΜΒΟΛΙΑ

Τα εμβόλια λειτουργούν εισάγοντας μια μορφή του ιού που δεν είναι επικίνδυνος για παράδειγμα τμήμα του ιού, νεκρό ιό η εξασθενημένο ιό που δεν έχει την δυνατότητα να προκαλέσει νόσο.

Αυτή η μορφή του ιού είναι σε θέση να δώσει σήμα κινδύνου στο ανοσοποιητικό για να ξεκινήσει μια σταθερή απάντηση και να αποκτήσει μνήμη, το ανοσοποιητικό, ώστε σε κάθε μελλοντική συνάντηση με τον ιό ώστε να μπορεί να αντιδράσει.

Επομένως ο εμβολιασμός βοηθάει τον οργανισμό να εντοπίσει τον κίνδυνο από τον συγκεκριμένο ιό και να ανταποκριθεί σωστά αποσοβώντας την απειλή.

Αυτό σημαίνει ότι όταν αναπτύσσουμε ένα εμβόλιο πρέπει να πείσουμε το ανοσοποιητικό ότι το ίδιο το εμβόλιο είναι μια απειλή που αξίζει να λάβει σοβαρά υπόψη, παρουσιάζοντας τον εικονικό κίνδυνο σχεδόν όμοιο με τον πραγματικό.

 

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ COVID-19

Κατά την χορήγηση το εμβόλιο δεν εισέρχεται στον οργανισμό αλλά παραμένει στο σημείο της χορήγησης, στα τοπικά μυοκύταρα, που παίζουν στην συγκεκριμένη περίπτωση τον ρόλο των αντιγοναπαρουσιαστών. Έτσι δημιουργείται μια τοπική φλεγμονή όπου προσελκύονται τα ανοσοκύταρα του οργανισμού που αναγνωρίζουν το τμήμα του ιού ή τον εξασθενημένο ιό και δίνουν σήμα για την παραγωγή αντισωμάτων.

Λόγω αυτής της φλεγμονής παρατηρούνται ήπια τοπικά συμπτώματα όπως ερυθρότητα στο σημείο της χορήγησης, πρήξιμο, πόνος στο σημείο της χορήγησης, δυσκαμψία στους μύς, πρήξιμο και πόνος στους τοπικούς λεμφαδένες καθώς και σπανιότερες ανεπιθύμητες ενέργειες όπως μυαλγίες, πονοκεφάλους ή και πυρετό. Η διάρκεια αυτών των ενοχλημάτων είναι για μερικές ώρες ή και μέρες.

Ο σχεδιασμός των εμβολίων είναι τέτοιος ώστε να μεγιστοποιήσουν την προστασία ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις δυσάρεστες παρενέργειες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προκύπτουν και σοβαρές παρενέργειες αλλά αυτές είναι εξαιρετικά σπάνιες.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι τα mRNA – Moderna και Phizer και το Johnson & Johnson είναι εξίσου ικανά να διεγείρουν ισχυρές ανοσοαποκρίσεις σε 9 στους 10 εμβολιαζόμενους.

Στην 3^η φάση της δοκιμής τα εμβόλια αυτά εμφάνισαν περίπου στο 2%  των εμβολιαζόμενων ανεπιθύμητες ενέργειες που όμως είναι ήπιες και ιδιαίτερα μετά την 1^η δόση και αυτό είναι ένα σήμα ότι το εμβόλιο κάνει αυτό για το οποίο έχει σχεδιαστεί.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΕΜΒΟΛΙΩΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

 

Το FDA επιβάλλει αυστηρές διαδικασίες δοκιμών που πρέπει να ακολουθήσουν οι κατασκευαστές προτού ένα νέο εμβόλιο να δοθεί για χρήση στον γενικό πληθυσμό. Ανεξάρτητα από το εάν ένα εμβόλιο έχει εγκριθεί μέσω της τυπικής διαδικασίας έγκρισης του FDA ή για έκτακτη χορήγηση (EUA) τα βήματα που απαιτούνται για τη δοκιμή ενός νέου φαρμάκου για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα είναι τα ίδια. Μια EUA μπορεί να δώσει το εμβόλιο στο κοινό πιο γρήγορα με τον εξορθολογισμό της κανονιστικής διαδικασίας , αλλά δεν γίνονται παραλείψεις των προβλεπόμενων διαδικασιών. Κάθε βήμα ακολουθείται ώστε να διασφαλιστεί ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό.

 

Στη Φάση 1

Το φάρμακο δοκιμάζεται σε μικρό αριθμό υγειών εθελοντών και κύριος στόχος είναι να διαπιστωθεί αν είναι ασφαλές για χρήση στον άνθρωπο. Παράλληλα οι ερευνητές αντλούν στοιχεία για τις φαρμακοκινητικές του ιδιότητες (πώς απορροφάται και απεκκρίνεται από τον οργανισμό) και τις φαρμακοδυναμικές του ιδιότητες (π.χ. αν έχει ανεπιθύμητες ενέργειες). Στη φάση αυτή συμμετέχουν περίπου 20 έως 100 υγιείς εθελοντές.

Στη Φάση 2 

Το φάρμακο δοκιμάζεται σε ένα μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών ασθενών, που συνήθως κυμαίνεται από 100 έως 500. Στη φάση αυτή εξετάζονται τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα του φαρμάκου στη πάθηση για την οποία προορίζεται, ο μηχανισμός δράσης και οι πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες, ενώ προσδιορίζεται και η κατάλληλη δοσολογία.

Η Φάση 3 είναι και η πιο εκτεταμένη καθώς απαιτεί τη συμμετοχή συνήθως 1.000 έως και 5.000 ασθενών, συχνά και πολύ περισσότερων. Στη φάση αυτή οι ερευνητές διερευνούν και επιζητούν να αποδείξουν, με σαφή κλινικά και στατιστικά δεδομένα, αν το φάρμακο πληροί τις προϋποθέσεις ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, προκειμένου να εγκριθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες υγείας. Παράλληλα, οι μελέτες αυτής της φάσης προσφέρουν και απαραίτητες πληροφορίες ώστε να καθοριστούν σαφώς οι ενδείξεις του φαρμάκου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ορθή συνταγογράφηση και χρήση του.

Αφού το FDA επανεξετάσει τα δεδομένα της φάσης 1 και θεωρήσει το εμβόλιο αρκετά ασφαλές για να μελετηθεί περαιτέρω, το εμβόλιο προχωρά στις φάσεις 2 και 3, όπου θα δοθεί σε μεγαλύτερους αριθμούς ατόμων για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Εδώ, οι ερευνητές καθορίζουν τη βέλτιστη δοσολογία και εξετάζουν σπάνιες παρενέργειες.

Εάν τα δεδομένα των φάσεων 2 και 3 πληρούν τα πρότυπα έγκρισης του FDA, το εμβόλιο θα προχωρήσει στη φάση 4 και θα είναι διαθέσιμο στο κοινό. 

Τέλος, ακόμα και μετά την έγκριση ενός φαρμάκου και την κυκλοφορία του στην αγορά, συνεχίζουν να διενεργούνται κλινικές μελέτες Φάσης 4, όπου ελέγχεται η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του φαρμάκου σε συνθήκες συνήθους κλινικής πρακτικής.

Ωστόσο και μετά την επίσημη έγκριση κάποιου φαρμάκου ή εμβολίου μέσω της μεθόδου της φαρμακοεπαγρύπνισης ο έλεγχος των ανεπιθύμητων ενεργειών συνεχίζεται σε όλη την διάρκεια της κυκλοφορίας του φαρμάκου ή του εμβολίου, μέσα από την γνωστή κίτρινη κάρτα που συμπληρώνει ο θεράπων ιατρός.

Επιπλέον το Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS) είναι ένα εθνικό σύστημα παρακολούθησης της ασφάλειας που διαχειρίζεται το FDA και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Πρόσφατες αναφορές για ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με το εμβόλιο COVID-19, όπως το Guillain-Barré και η θρόμβωση για Johnson & Johnson και η μυοκαρδίτιδα για το Pfizer, εντοπίστηκαν μέσω του VAERS, και αυτό αποδεικνύει ότι το σύστημα ελέγχου λειτουργεί.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΟΒΑΡΩΝ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ

Για ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά, τα δεδομένα ασφαλείας χρειάζονται περισσότερο χρόνο μέχρι να ανακαλυφθούν επειδή σχετικά μικρός αριθμός ασθενών τα χρησιμοποιεί και συνεπώς οι ανεπιθύμητες ενέργειες καθυστερούν να καταγραφούν. Αυτό φυσικά δεν ισχύει για τα εμβόλια COVID-19 όπου ήδη έχουν εφαρμοστεί σε μεγάλο αριθμό πληθυσμού και συνεπώς οι ανεπιθύμητες ενέργειες θεωρούμε ότι έχουν ήδη καταγραφεί.

Επιπλέον μια ανεπιθύμητη ενέργεια, που έχει καταγραφεί, δεν καθιστά απαραίτητα το εμβόλιο ανασφαλές. Σύμφωνα με το CDC, υπήρξαν 100 προκαταρκτικές αναφορές για το Guillain – Barré από 12,5 εκατομμύρια δόσεις Johnson & Johnson ή 0,0008% των ατόμων που έλαβαν το εμβόλιο. Η χορήγηση ενός εμβολίου σε ένα τεράστιο δείγμα ανθρώπων μπορεί να διευκολύνει τον εντοπισμό μιας πιθανής σύνδεσης μεταξύ του εμβολιασμού και μιας παρενέργειας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης αυτής της παρενέργειας είναι πολύ πιθανός ή ότι υπερτερεί του οφέλους από τον εμβολιασμό.

Αυτοί οι κίνδυνοι, αν και πραγματικοί και δυνητικά απειλητικοί για τη ζωή, πρέπει να εξεταστούν σε συνάρτηση με τον πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο αρνητικών αποτελεσμάτων από τις ασθένειες από τις οποίες προστατεύουν τα άτομα. Για παράδειγμα, το 1% -7% των ασθενών που λαμβάνουν φάρμακα χοληστερόλης που ονομάζονται στατίνες είναι πιθανό να παρουσιάσουν δυνητικά το σύνδρομο της ραβδομυόλησης (σημαντική βλάβη στο μυϊκό σύστημα). Ωστόσο, αυτά τα φάρμακα εξακολουθούν να λα μβάνονται από εκατομμύρια ανθρώπους επειδή είναι πολύ αποτελεσματικά στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων . 

Συμπερασματικά ισχύει ο κανόνας κόστους οφέλους και προς ποια κατεύθυνση είναι το θετικό πρόσημο.

Ως ιατρός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης έχω αποθαρρύνει πολλούς ασθενείς παρ’ ότι μου ζητήθηκε να συνταγογραφήσω το εμβόλιο κατά του έρπητα, αξιολογώντας τον κίνδυνο του εμβολίου σε σχέση το όφελος για τον ασθενή (αφού πρόκειται για μια νόσο που δεν οδηγεί ευθέος στον θάνατο). Υπόψη ότι το εμβόλιο του έρπητος αναφέρει και αυτό στις ενεπιθύμητες ενέργειες το Guillain – Barré. Συνυπολογίζοντας το κόστος έναντι του οφέλους έχω εκφράσει στους ασθενείς μου την άρνηση μου για τον συγκεκριμένο εμβολιασμό αφού δεν θα έχουν κάποιο σημαντικό όφελος σε σχέση με το να νοσήσουν από μία νόσο που άλλωστε σπάνια συναντούμε στην κοινωνία. Το ίδιο ισχύει με συγκεκριμένους περιορισμούς και για το εμβόλιο του πνευμονοκόκκου.

Δεν ισχύει όμως η ίδια άρνηση και για τα εμβόλια κατά του COVID19 όπου πρόκειται για μια επιδημική νόσο, όπου αφενός η πιθανότητα να νοσήσει κάποιος είναι αρκετά ισχυρή και αφετέρου η πιθανότητα βαρείας νόσησης είναι πολύ πιθανή καθώς και η θανατηφόρα εξέλιξή της, σε σχέση με μια παρενέργεια που το ποσοστό της είναι 0,001%.

Συνεπώς η στάση μας και οι αποφάσεις μας σε σχέση με τον εμβολιασμό κατά του COVID-19 θα πρέπει να καθορίζονται από αυτόν τον βασικό ιατρικό κανόνα.